Edukacyjne książki dla dzieci (i dorosłych) - część 3: zwierzęta i rośliny - Piąty Pokój

Łatwo już było. Pokazałam Wam mój subiektywny wybór najfajniejszych dziecięcych książek edukacyjnych o historii i podróżach (klik!) oraz o sztuce, architekturze, religii i kuchni (klik!). Przed nami temat gruby i ciężki jak pierwszy naleśnik. Dziś pogadamy o przyrodzie: na tapet wjeżdżają książki o roślinach i zwierzętach.

Czemu się tak spuszczam? Temat jak temat, nie? Nie. Autorzy i wydawcy ukochali sobie ten dział jak żaden inny – dobrych, wartościowych pozycji o faunie i florze jest tyle, że musiałabym poświęcić swoje życie poznawaniu ich, by wszystkie je Wam pokazać. Umówmy się więc, że tym razem będzie jeszcze bardziej subiektywnie niż zazwyczaj. Ale też fajnie!

Na przygotowanie tego wpisu poświęciłam kilkadziesiąt godzin. Nie jest on sponsorowany przez żadne wydawnictwo, ale ogarnęłam linki afiliacyjne Ceneo. Za każde Wasze przejście do strony sklepu dostanę kilkanaście groszy – z góry dzięki! (Linki będą niewidoczne dla osób z zainstalowanym AdBlockiem).

KSIĄŻKI DLA DZIECI: ROŚLINY I ZWIERZĘTA

Którędy do Yellowstone? (klik!)

Tekst i ilustracje: Aleksandra i Daniel Mizielińscy

Którędy do Yellowstone? to książka, która w pierwszym momencie mnie bardzo rozczarowała, a następnie szalenie zachwyciła. Rozczarowała, bo miałam nadzieję, że opisuje większą liczbę parków narodowych z całego świata. A zachwyciła, bo przy bliższym poznaniu okazała się nie tylko komiksem o zwierzątkach latających z plecakami po świecie, ale tortem z wieloma niespodziankami. Tymi niespodziankami są poruszane w poszczególnych rozdziałach poważne tematy z zakresu geografii, przyrody, ekologii. I tak, na kartach poświęconych Yellowstone dowiadujemy się o tym, czym jest ekosystem i jak łatwo zaburzyć jego homeostazę naruszając jeden z elementów. Park Narodowy Grenlandii to okazja do nauki o ruchu Ziemi i innych ciał niebieskich wokół Słońca, dniach i nocach polarnych, różnicach między półkulami, etc. A wszystko to zilustrowane lubianą przez dzieciaki kreską Mizielińskich.

Niektórzy z Was sugerowali, że Którędy… powinno było znaleźć się w zestawieniu o podróżach – nie mogę się z tym zgodzić. Rozkładówki z zielnikami, opisywane zagadnienia dot. środowiska naturalnego, plejada bohaterów ze świata zwierzęcego sprawiają, że tę książkę po prostu musiałam uplasować na półce PRZYRODA.

Wiek: od 8 lat

Pszczoły (klik!)

Ilustracje: Piotr Socha, tekst: Wojciech Grajkowski

Pszczoły mają w sobie więcej z albumu niż typowej książki edukacyjnej: widać to zarówno po formacie (sporym!) tego dzieła, jak i proporcjach wewnątrz książki. To ilustracje grają tu pierwsze skrzypce, otwierając przed nami świat pszczół. Czytając zepchnięty do stopki tekst, ma się wrażenie, że jest on jedynie dodatkiem. To nie do końca prawda, bo udało się w nim zawrzeć naprawdę wiele ciekawych informacji o tych najsłodszych z owadów.

Taka forma czyni z Pszczół pozycję naprawdę uniwersalną: rysunki Sochy, którego stylu nie da się nie kochać, zajmą już całkiem małe dzieci, a opatrzone tekstem, zainteresują (i wyedukują) także starszaka.

Wiek: od 3 lat (rysunki), od 7 lat (tekst)

Drzewa (klik!)

Ilustracje: Piotr Socha, tekst: Wojciech Grajkowski

Stworzone przez tych samych autorów Drzewa opierają się na podobnej zasadzie co Pszczoły, choć wydają mi się nawet bardziej edukacyjne i – z mojej perspektywy – ciekawsze.

To, co w Drzewach ujmuje mnie jednak najbardziej, to bardzo szerokie potraktowanie tematu. Autorzy nie ograniczają się tylko do zaprezentowania różnych rodzajów liści i opisania, jak wysiewa się klon, a jak czereśnia. Nie brakuje tu nawiązań do roli drzew, lasów i drewna w kulturze, historii, przemyśle, etc.

Wiek: od 7 lat

Grzyby (klik!)

Tekst: Liliana Fabisińska, ilustracje: Asia Gwis

Miały być rośliny i zwierzęta? No to muka, bo właśnie, na maśle z czosnkiem, wjeżdża w tego posta najmniej zbadane i najbardziej tajemnicze królestwo: GRZYBY!

Ach, co to jest za książka – wszystko mi się w niej podoba. I arcyciekawa treść, wybrana chyba celowo tak, by czytelnika zaskoczyć, zaintrygować, i język, który opisuje te grzybie dziwactwa w sposób świetnie trafiający do dzieci, ale nie nużący dorosłych, i ilustracje. Bez tych szalonych kolaży Asi Gwis nie wyobrażam sobie Grzybów.

Z książki Liliany Fabisińskiej dowiecie się (wszyscy: i Wy, i progenitura), jak hoduje się najbardziej popularne gatunki „sklepowe”, co zabrać na grzybobranie i jak później ten łup zakonserwować, poczytacie o czarcich kręgach, mikoryzie, leczniczych właściwościach niektórych grzybów. O poczuciu humoru autorek niech przekona Was fakt, że tuż po rozdziale poświęconym pleśni, serwują nam przepis na ciasto „pleśniak” (moje ulubione, pozdrawiam). Oraz że ostatnia strona książki poświęcona jest grzybowi… atomowemu.

Narobiłam Wam pewnie smaka, nie tylko na pleśniaka, ale i na tę świetną książkę, prawda? Teraz mnie zabijecie, bo w trakcie, gdy przez długie tygodnie tworzyłam tego posta, Grzyby przestały być dostępne… gdziekolwiek. W oczekiwaniu na dodruk, poczytajcie sobie niżej o szkieletach.

Wiek: od 6 lat

Czyj to szkielet? (klik!)

Tekst: Henri Cap, Raphaël Martin, ilustracje: Renaud Vigourt

Wszystko, co o szkieletach powinien wiedzieć kilkulatek. Sporo porównań między poszczególnymi grupami kręgowców, trochę dowodów ewolucji, dokładne ilustracje i opisy działania kończyn, żuchw i rogów. Ja o różnicy między rogami a porożem dowiedziałam się parę lat temu, jako dorosła osoba. Wasze dzieci będą to wiedziały już teraz, jak tylko przeczytacie z nimi Czyj to szkielet?

To, co dość nietypowe w książce edukacyjnej dla dzieci, to okienka. Jeśli nie macie na stanie dwulatków, to może już trochę z okienek wyrośliście, ale tutaj użyto ich w bardzo ciekawy sposób – są naszym rentgenem i sposobem autorów na pokazanie nam szkieletu tego czy innego zwierzęcia. Niektóre z nich kryją zagadki – trudne, ostrzegam!

Wiek: od 6 lat

Niesamowite zwierzęta i ciekawostki z ich życia (klik!)

Tekst i ilustracje: Maja Säfström

Uwielbia ją nasz Mały. To niewielka książeczka z ilustracjami i króciutkimi opisami zwierzęcych dziwactw i ciekawostek. Idealna dla dzieci, które uczą się czytać i chcą sobie już coś same podukać w samotności. Do tego ma fajny, mały format i jest bardzo ładnie wydana – spoko na prezent.

Po polsku dostępna jest też jej druga część (Pradawne zwierzęta – klik!), a na Instagramie autorki widziałam, że właśnie wydano trzecią, o zwierzęcych dzidziusiach. Czekamy!

Wiek: od 5 lat

Narwańcy, uwodziciele, samotnicy (klik!)

Autorka: Adrienne Barman

Kolejna bardzo lubiana przez Małego pozycja. Czyżby dlatego, że też w zasadzie pozbawiona tekstu? Hm. Narwańcy… to arcybarwny atlas zwierząt skatalogowanych w zabawny sposób. Znajdziemy tu różne kategorie kolorystyczne („Pomidorowe”, „Cytrynowe”, „Smoliste”), grupy łączące zwierzęta o podobnych zwyczajach („Nocne marki”, „Samotnicy”), wyglądzie („Liliputy”, „Wielkouche”, „Kolczaste”), a także gatunki legendarne, wymarłe i zagrożone.

Co najciekawsze, w każdej z grup znajdują się przedstawiciele bardzo różnych gromad, więc w rozdziale poświęconym „Podróżnikom” znajdziemy wędrowne ptaki, ssaki, owady, płazy. „Kolczaste” zaś to nie tylko jeż i jeżozwierz, ale i najróżniejsze morskie stwory, kilka gadów, owad, etc.

Wiek: od 4 lat

Botanicum (klik!), Animalium (klik), Dinozaurium (klik!), Fungarium (klik!)

Wszystkie powyższe tytuły to elementy serii W Muzeum wydanej przez Dwie Siostry. Cykl jest świetny i nie mówię tak tylko dlatego, że mam mokre gacie na widok wszystkiego, co ma w nazwie muzeum. Choć też. Książki z tej serii to świetne kompendia wiedzy, można je sobie porcjować i czytać latami. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że Wasze dzieci będą mieć do Was żal o to, że po prostu nudzą się na biologii.

To, co przeobraża czytanie W Muzeum w przygodę wręcz, to ich piękne wydanie. Dobra, może robi to wrażenie głównie na nas, dzieciach późnej komuny, ale hej, obiektywnie to jest naprawdę kawał świetnego wydawnictwa. Wielki format (dzieci takie kochają), twarda okładka, pożółkły papier sprawiający, że czujemy się, jakbyśmy obcowali z wygrzebanym z zakurzonych archiwów białym krukiem… Jest to po prostu zrobione smakowicie.

Chwilowo bardzo trudno upolować te książki, ale z tego, co udało mi się ustalić, niebawem ma być dodruk.

Wiek: od 7 lat

Zwierzęta, które zniknęły (klik!)

Tekst: Katarzyna Gładysz, Joanna Wajs, Paweł Łaczek, ilustracje: Nikola Kucharska

Podtytuł tej książki to Atlas stworzeń wymarłych i to w zasadzie wyjaśnia temat. Pierwsza rozkładówka to wielki schemat ewolucji kręgowców lądowych, uwzględniający przodków i praprzodków, wszystkie te obleśne rybole, dziwaczne krokodyle i inne stworzenia, których nie chciałabym spotkać w wannie przed Wigilią. Kolejne strony przynoszą cały wachlarz tematów związanych z wymarłymi i wymierającymi zwierzętami.

Sporo miejsca, z oczywistych względów, poświęcono tu dinozaurom. Są różne teorie ich zniknięcia, opis świata zwierząt w jurze czy kredzie, sylwetki znanych paleontologów i mapa ich odkryć.
Przykra sprawa, ale wszyscy wiemy, że na dinozaurach nie skończyło się ziemskie wymieranie, dlatego druga część książki traktuje o zwierzętach bliższych człowiekowi: czy to temu pierwszemu, plejstoceńskiemu, czy już bardziej… nam. Jest więc nie tylko historia mamuta z rodziną, ale i inne smutne przykłady: tur, dront dodo, wilkowór tasmański. I nieco XXI-wieczych. Chlip.

Wiek: od 7 lat

Intymne życie zwierząt (klik!)

Tekst: Katharina von den Gathen, ilustracje: Anke Kuhl

Jeśli Wasze dzieci albo Wy nie jesteście gotowi na ilustracje kopulujących słoni, przegląd kaczych penisów, kangurze płody albo na informacje o homoseksualnych świnkach morskich, to sobie od razu darujcie. To jest niemiecka książka, a Niemcy się w tańcu nie pierdolą.

Żeby nie było: autorką Intymnego życia… jest edukatorka seksualna, więc nie jest to jakiś, hehe, zbiór przypadkowych sprośności, hehe, a pakiet rzetelnej wiedzy ze świata zwierzęcej miłości i namiętności. Od rozdziałów poświęconych wymyślnym (mniej lub bardziej) sposobom uwodzenia, przez kopulację we wszystkich możliwych odsłonach, po ciążę, narodziny i rodzinne życie wśród fauny. Można się naprawdę wiele dowiedzieć! A jeśli nie potraficie nie chichotać nerwowo czytając o penisach, pochwach, wargach sromowych i łechtaczkach, to… Cóż. Ta książka będzie niezłym treningiem.

Wiek: od 6 lat

Kim jest ślimak Sam? (klik!)

Tekst: Maria Pawłowska, Jakub Szamałek, ilustracje: Katarzyna Bogucka

Jesteście tu jeszcze? Nie wystraszyły Was małpie pindole? No to brace yourselves, bo teraz wjeżdża ideologia dżender i zmieni Waszych Brajanków w… no nie wiem jeszcze w co i w kogo, ale na pewno ich nie poznacie.

Mały Sam to ślimak, który trafia do szkoły i już pierwszego dnia przeżywa bardzo trudne emocje – jako jedyny nie wie, jaka jest jego płeć (ślimaki są wszak hermafrodytami). Na szczęście w porę wkraczają pedagożka Kapibara mądra nauczycielka Okapi, które dają Samowi ciekawe zadanie domowe: ma odwiedzić kilka zwierzęcych rodzin i przeprowadzić z nimi wywiady. Ślimak odwiedza niestereotypowe pary i rodziny: żyjące w trójkącie Marmozety, dwa samce Łabędzi, transpłciowego Wargacza i panią burmistrz Wiewiórkę z żoną. Sam, a wraz z nim nasze dzieci, dowiadują się, że rodzina to nie zawsze „chłopak + dziewczyna”, a pojęcie płci jest nieco bardziej zawiłe, niż można by to wnosić z bipolarnych, różowo-błękitnych wystaw sklepów z zabawkami.

Wszystko okraszone fenomenalną kreską Boguckiej!

Wiek: od 6 lat

Pupy, ogonki i kuperki (klik!)

Tekst: Mikołaj Golachowski, ilustracje: Mroux

Coś dla miłośników faunistycznych ciekawostek: w 30 rozdziałach Mikołaj Golachowski opisał zwykłe i niezwykłe fakty związane z zadami różnych zwierząt. Przeczytamy tu zatem o śledzich bąkach, kolcu skorpiona, białym zadku sarny, ogonie kangura i pięknym wachlarzu pawia. Super lektura!

Wiek: 5 lat

Robale, czyli co nas zżera. Przegląd pasożytów (klik!)

Tekst: Nicola Davies, ilustracje: Neal Layton

Pasożyty wszelakie. Odmieniane przez wszystkie przypadki. Zewnętrzne, wewnętrzne, ludzkie i zwierzęce. Nie zdziwię się, jeśli podczas lektury zaczniecie się mimowolnie drapać. Brrr…

Wiek: od 6 lat

Anatomia Natury (klik!)

Tekst i ilustracje: Julia Rothman

Pięknie ilustrowany… właśnie, jak by go nazwać? Przewodnik? Podręcznik? Autorka poruszyła w nim setki przyrodniczych tematów, okraszając każdy uroczym rysunkiem i zwięzłym, konkretnym opisem. Od sukcesji roślinności, po budowę nietoperza – jest tu porcja wiedzy w sam raz dla kilkulatka, a mnogość zagadnień gwarantuje, że książka nieprędko się znudzi.

A nawet jeśli - do kompletu możecie sobie dokupić Anatomię Farmy (klik!).

Wiek: od 6 lat